In mijn vorige blog heb ik aangegeven op de escalatietrap van Glasl terug te komen. Deze trap geeft aan in welke fase een conflict zich bevindt en hoe je dat kan herkennen. In de samenwerking biedt dit voordelen omdat je op deze manier ook kan beoordelen of je zelf nog uit een conflict kan komen of dat er externe hulp nodig is.
Uit: Help ik coach conflicten I Marijke Lingsma en Aty Boers I 2010
Fase 1: relationele fase => een win-win situatie
Op trede 1 verschillen we van mening en irriteren we ons aan elkaar, maar we hebben hetzelfde doel nog voor ogen. Op trede 2 gaan we steeds meer in discussie en proberen we ons gelijk te krijgen. In deze trede verliezen we ook langzaam het gezamenlijke doel uit het oog. Op trede 3 hebben we het idee dat de ander niet meer luistert en krijgen we het idee dat we duidelijke actie moeten gaan nemen.
Als een conflict zich in de eerste fase bevindt, de relationele fase, spreken we nog van een gezond conflict. In deze fase is het mogelijk om er samen nog uit te komen, maar dan is het wel van belang dat we conflictvaardig zijn en in staat zijn om open naar de standpunten van de ander te luisteren en onze eigen kleuring niet de boventoon te laten voeren. Collega’s kunnen hierbij helpen.
In de relationele fase is het nog mogelijk om zelf het conflict te de-escaleren. Hiervoor is het van belang dat we onze irritatie kunnen ombuigen naar acceptatie. En dat betekent niet ‘je neerleggen bij’ maar het betekent ‘erkennen van’ . De zeven stappen van Deepak Chopra die tot acceptatie kunnen leiden zijn:
1. Een beetje eelt op je ziel hoort erbij; soms is het nu eenmaal niet zo leuk
2. Gebruik geen achterdeurtjes; ontwijken werkt uiteindelijk averechts
3. Richt je, als het tegenzit, op de feiten
4. Blijf gefocust op je doelen
5. Wees mild; een beetje mededogen laat irritatie als sneeuw voor de zon verdwijnen
6. Onderken het effect van je gevoelens; niet de situatie maar je gevoelens erover vervormen je beeld
7. Houd afstand; maak een wandeling of denk aan ergere verschrikkingen die anderen zijn overkomen.
Fase 2: emotionele fase => winnen of verliezen
Op trede 4 proberen we anderen voor onze mening te winnen (bondjes sluiten) zodat we de ander kunnen laten zien dat zij ongelijk hebben. Degene die het niet met ons eens zijn zien we ook als onze tegenstanders. Op trede 5 beschuldigen we de ander van het systematisch tegenwerken en doen we er alles aan om de ander gezichtsverlies te laten lijden. Op trede 6 gaan we dreigen omdat het besef ontstaat dat er niets meer te winnen valt.
In deze fase spelen emoties de boventoon en is het gezamenlijke doel uit het oog verloren. De eigen belangen gaan een hoofdrol spelen en het gaat alleen nog maar om winnen of verliezen. In deze fase kunnen partijen er niet meer zelf uitkomen en is een mediator of conflictcoach nodig om het conflict te de-escaleren.
Fase 3: escalatiefase => verlies-verlies
Op trede 7 zien we de ander als de vijand en beginnen we met vernietigingsacties. We weten dat we zelf ook verliezen leiden, maar die van de ander zijn groter, dus geloven we nog dat we winnen. Op trede 8 worden de vernietigingsacties sterker en willen we de ander volledig vernietigen. Op trede 9 maakt het allemaal niet meer uit, als de ander maar niet wint. We zijn zelfs bereid om onszelf hiervoor op te offeren en gezamenlijk de afgrond in te gaan.
Deze fase wordt ook wel de vechtfase genoemd. Beide partijen staan totaal niet meer open voor elkaar en ook niet voor eigen aanpassingen om het conflict te de-escaleren. Ook een mediator kan vaak het conflict niet meer de-escaleren. Een rechter komt in deze fase dan ook vaak in beeld.
Omdat we in de laatste fase niet graag terecht willen komen is het goed dat we ons bij een conflict in wording realiseren wat we zelf kunnen doen om de laatste fase te voorkomen! Als dit lukt kunnen we de samenwerking verdiepen en bieden conflicten kansen!